Het vrouwelijk lichaam als decor

Gisteren was in Utrecht de ‘Domenica Particolare’, een Culturele Zondag geheel georganiseerd in het thema Italie. Uiteindelijk belande ik bij een debat over Italiaanse vrouwen met Lorella Zanardo, maar er was veel meer te doen.

Programma culturele zondag

Er waren ontzettend veel leuke dingen te zien, beluisteren en doen en ik ben naar de boekenmarkt geweest van de Werkgroep Italie Studies. Ook was er een interview met Roberto Scarpinato, Siciliaans magistraat en openbaar aanklager van Andreotti in de jaren ’90. Hij waarschuwde voor de groei van de maffia, benadrukte dat het zeker geen pizzabakkers zijn en ziet perspectief in een groeiend Europa. Dat wil zeggen: perspectief zowel voor de maffia om te groeien, als voor een verenigd Europa om het aan te pakken.

Debat over italiaanse vrouwen in de media

Daarna ben ik naar 5* hotel Karel V gegaan, want daar was een debat over ‘vrouwen in de media’. Onder het gastheerschap van Rosi Braidotti, professor in Utrecht voor vrouwenstudies was daar de documentaire maakster Lorella Zanardo. Zij heeft ‘Il corpo delle donne’ gemaakt, waarvan hier de engelse versie. Een docu over hoe vrouwen in de media worden geportretteerd in Italie. Ze hebben allemaal fragmenten achter elkaar gezet waarin vrouwen worden geportretteerd als decoratie, sekssymbool.

Positie van Italiaanse vrouwen

De positie van Italiaanse vrouwen is in vele opzichten niet echt een lichtend voorbeeld van emancipatie. Nou houden heel veel mensen van vrouwelijk schoon.  Het is echter niet nodig daar jezelf voor vernederen. Met name sinds Berlusconi de televisie commercialiseerde lijkt het voor vrouwen een vereiste om fysiek aandacht te krijgen. Berlusconi heeft in zijn politieke partij een macho cultuur ingesteld. Zo gaf hij aan alle vrouwelijke parlementsleden van zijn partij die meestemden met zijn voorstel onlangs een gouden ring ter waarde van teveel geld.

Mijn opinie

Nou heb ik toch altijd de neiging het op te nemen voor de mannen, het zwakke geslacht, dus vroeg ik bij het debat na afloop of het ook niet het geval was dat Italiaanse vrouwen zich wel erg gemakkelijk neerleggen bij het Berlusconische ideaal van schoonheid. In Italie heb ik een gevoel van voortdurend tekortschieten wat elegantie betreft. Maar Italianen zijn nu eenmaal mensen voor wie de liefhebberij van de esthetica een vaderlandslievende daad is. De Italianen zijn de beste kunsthistorici in de wereld, zij kunnen beter dan wie dan ook uitleggen en begrijpen wat schoonheid is. Dit werd mij min of meer uitgelegd. En daar heb ik ook wel begrip voor. Ik vind ook niet dat alle vrouwen hun okselhaar moeten laten groeien, dus het is een gecompliceerde zaak.

Ook was er bij de bijeenkomst een professor Italianistiek en vrouwenstudies Serena Sapegno die een film liet zien van een in Italie door vrouwen zeer gewaardeerd theaterstuk over de positie van vrouwen.

Voor Italieplein schreef ik ook een blog over vrouwonvriendelijke geschiedenis in Italie.

Vrouwonvriendelijke geschiedenis gesponsord door Berlusconi

In Italie heb je lange benen en blonde of zwarte lokken nodig om als vrouw gelijke kansen te mogen genieten.  Vrouwelijk schoon is geen toegevoegde waarde, maar een vereiste in de strijd tegen het seksisme, dat is doorgedrongen in de media, in de politiek en zelfs in de populair wetenschappelijke literatuur. U begrijpt het probleem:  Kan seksisme wel bestreden worden door het inzetten van schoonheid als middel?

De bekende journalist en succesvol schrijver Bruno Vespa schreef in 2009 de kaskraker ‘Donne di cuori’, vertaalbaar als ‘Hartenvrouw’(uitgegeven door  Berlusconi Inc).  ‘Donne di Cuori’ is een fantastisch boek waarin Vespa vrij associeert over de relatie tussen knappe vrouwen en machtige mannen in de geschiedenis. Vespa is onder andere bekend van zijn praatprogramma Porta a Porta,  een politiek discussieprogramma op de Rai Uno op de late avond. U kunt Vespa vergelijken met de kritische journalist Jeroen Pauw, ware het niet dat Jeroen Pauw zich niet laat betalen door  Mark Rutte.  Stel dan nog maar eens een lastige vraag aan je werkgever!

 Vespa schrijft, onnavolgbaar, over de beroemde Marcus Antonius, een Romeinse generaal die een relatie had met Cleopatra. Zij was de Egyptische koningin die de generaal haar rijk aanbood in hoop op machtsbehoud. Ze liet de Romeinse Caesar in de steek toen hij haar om militaire ondersteuning vroeg in zijn strijd. Vespa leert van de geschiedenis en suggereert dat Berlusconi een slachtoffer is, net als Marcus Antonius, van vrouwelijk schoon.  Hierbij kiest hij echter alleen de vrouwonvriendelijke historische bronnen die zijn verhaal ondersteunen. Zo vertelt Vespa ook  over  Henry VIII, de stichter van de Anglicaanse kerk, die meer vrouwen had dan voorgangers met dezelfde naam.  Echtgenote 7 was nog knapper dan echtgenote 8, en allen waren uit op politieke invloed. Maar nooit dachten zij daarbij, zoals de mannen, aan het landsbelang.

In 2009 kwam het boek uit, net toen Berlusconi óók het slachtoffer was van vrouwelijk schoon. De uitgave van het  vrouwonvriendelijk boek was dus goed getimed. Alle lezers van Vespa lazen dat  Berlusconi het slachtoffer was  van jeugdige schoonheidskoninginnen.  Seks sells en Berlusconi lachte in zijn vuistje, want Vespa illustreerde met een historisch verhaal zijn onschuld.  Overigens, inderdaad oplettende lezer, het is juridisch ook helemaal niet bewezen dat Berlusconi seksuele omgang had met  minderjarige meisjes als Noemi of Ruby.

Toch voel ik solidariteit met Eva Cantarella , een Italiaanse historica die haar nagels prachtig moet lakken, wil zij deze vrouwonvriendelijke volkscultuur corrigeren. De  historische onjuistheden van Vespa worden gesubsidieerd worden door Berlusconi Inc. En in Italie groeien meisjes met ambitie op met de RAI televisie, waarin het vrouwelijk lichaam een decor vormt van wellust en seks. Ook in Nederland zijn er mensen die dit allemaal prachtig vinden, alsof het een anekdote is.

Als we echt iets van de geschiedenis willen leren, kunnen we dan niet beter naar historici luisteren, in plaats van naar Berlusconi en zijn troubadours? 

Italiaanse vrouwen: Lege hoofden, volle billen?

De zomer is weer begonnen en het vrouwelijk naakt komt ons overal weer tegemoet. Vooral lingeriemproducent Sapph is daar erg goed in. De eigenaar van het lingeriemerk Rob Heilbron doet er niet dubbelzinnig over dat hij zijn beelden met de computer bewerkt. Een beeld van het vrouwelijk lichaam is vaak niet in bezit van de vrouw zelf, maar in handen van reclamemakers.  In Italie is de vrouw publiek bezit, vanwege haar lichamelijke schoonheid. Schoonheid moet voor iedereen beschikbaar zijn, en een plastisch chirurg is een kunstenaar.

Het vrouwelijk lichaam als seksueel kapitaal is gemeengoed geworden sinds Berlusconi en zijn televisie de macht grepen in de jaren ’90. Noemi, het meisje dat waarschijnlijk net 18 was toen Berlusconi een relatie met haar kreeg, werd in die tijd geboren en groeide op met het Berlusconismo. Zij werkte aan haar carrière door haar schoonheid in te zetten, een vrouwelijke strategie om carriere te maken.  De Marokkaanse Ruby Rubicuore deed haar politieke connecties met Berlusconi’s advocaten op bij beauty contests in het zuiden van het land. Beauty queen Mara Carfagna schopte het tot minister. Uiteraard zette haar schoonheid haar diplomatieke kwaliteiten kracht bij. Zij en andere politica’s in Berlusconi’s partij werden beloond met juwelen.

In de Oudheid vertelde Vetruvius  over de kariatiden.  De Karya (een volk) kozen de verkeerde kant in de Grieks-Perzische oorlogen.  Na de overwinning van de Grieken moesten zij voor altijd herinnerd worden aan hun politieke fout.  De vrouwen van de Karya moesten dienen als pilaar in een tempel op de Akropolis in Athene.  Vrouwen dienden, net zoals op Berlusconi – tv als decor. Als achter de Berlusconi tv een politieke boodschap zit, dan is het dat vrouwen hun lichaam in moeten zetten om succes te behalen.  Kunst lijkt het me niet, eerder pornografie op de publieke zender.

Foto door Akerraren Adarrak

Schoonheidsidealen veranderen natuurlijk wel. Het is opmerkelijk dat het juist een Italiaans fotomodel is,  Anna Utopia Giordano die beelden van het vrouwelijk lichaam bewerkt met de computer. Alleen doet zij dat niet met foto’s van normale meisjes, maar zij bewerkt schilderijen van vrouwelijk naakt uit de geschiedenis. Zo bewerkte zij de Geboorte van Venus van Botticelli uit de Italiaanse Renaissance.  Links ziet u het origineel, rechts het bewerkte beeld van Anna Utopia Giordano. We mogen niet voorbij gaan aan het politieke probleem dat ten grondslag ligt aan Anna Utopia Giordano’s inspiratie; het berlusconismo.

Als je één letter toevoegt aan Sapph, krijg je Sappho, de vrouwelijke dichteres uit de Oudheid. Dat is naar mijn idee een beter voorbeeld inspiratiebron voor vrouwen. Zij schreef, vertaald door Mieke de Vos:

Zoals de zoete appel rood kleurt aan het eind van een tak,

Hoog in de hoogste takken, vergeten door de appelplukkers,

Nee, ze vergaten hem niet, ze konden hem niet bereiken

Laten we het Berlusconismo vergeten, nu hij er niet meer is, maar laten we wel bedenken wat zijn nalatenschap is geweest en dat hij het beeld van het vrouwelijk lichaam in de media heeft veranderd.

Deze blogs verschenen oorspronkelijk in 2012 in het online magazine Italieplein.nl

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *